Комплексны занятак па развіццю мовы і азнаямленню з наваколлем ў старэйшай групе

“Мая хата багата”

Праграмныя задачы: праз знаёмства з беларускай цацкай пашыраць веды дзяцей аб дэкаратыўна-прыкладным мастацтве Беларусі; актывізаваць мысленне і маўленчыя магчымасці дзяцей; узбагачаць слоўнікавы запас па тэме “Беларускія цацкі”; вучыць выкарыстоўваць у актыўнай мове беларускія вершы, загадкі, прымаўкі, песні; выхоўваць цікаўнасць да беларускай мовы і культуры.

Папярэднія работы: знаёмства з беларускім фальклорам (вершы, казкі, загадкі, прыказкі, песні), падрыхтоўка інсцэніроўкі “Пеўнік і яго сябры” з глінянымі цацкамі, развучаванне беларускіх народнах гульняў.

Абсталяванне: гліняныя, саламяныя цацкі, “хата” бабулі, наглядныя дапаможнікі для гульняў “Дзе чыя хатка?”

Слоўнікавыя работы: гліняныя, саламяныя, драўляныя ,куфар, столь.

Выхавальнік (В.).  Дзеці, адкажыце, у якогй краіне мы жывём?  Як называецца наша вёска? Якія яшчэ вы ведаеце гарады? А дзе, акрамя горада жывуць людзі? Ці ёсць у вас у вёсцы знаёмыя ці родныя? А у мяне ёсць такая бабуля, якая жыве ў вёсцы.  Яна запрашая нас у гості. Зараз мы  з вамі адправімся да яе. (Дзеці пад музыку ідуць да бабулі. Прыходзяць- нікога няма.) На стале ляжыць запражэнне:

Гэй, сябры! Вітаю вас!

Захадіце, мілыя, да нас!

Сёння мая хата

Цацкамі багата.

Вы мяне чакайце
Цацкі разгядаеце. 

(Дзеці разглядаюць цацкі: саламяныя, гліняныя, драўляныя, льняныя.)

   В.  Што вам тут знаёма? Каму больш  за ўсё падабаецца гэты конік?  Раскажыце пра яго.

Дзеці. Гоп- гоп, конік мой,

Пагуляй яшчэ са мной.

Напаю цябе вадой,

Накармлю травой.

В. З чаго зроблі ны конік? Які ён? А якая саломка? (Залацістая,бліскучая,гладкая.) Якія яшчэ цацкі з саломы вы бачыце? (Адказы дзяцей.) Кожную цацку, якую вы бачыце, яшчэ можна назваць так: ён, яна, яно, яны. Напрыклад: конік-ён, лялька-яна, птушка-яна, усе разам-яны.

А вось паглядзіце на мастачак, якія робяць саламяныя цацкі. (Дзеці разглядаюць фотаздымкі.) А зараз паслухайце загадку:

             Ёсць адмысловы

             Будзільнік вясковы.

             Заводзіць не трэба

             Ды трэба карміць.

           І будзе ён ранкам

          На працу хадзіць. 

Правільна, гэта певень. Знайдзіце тут пеўніка. З чаго ён зроблены? (З гліны.) А якія яшчэ гляняныя цацкі таксама можна назваць словамі: ён, яна, яно, яны? Ён – конік, парсючок; яна – курачка, гусачка; усе разам – яны. Гліняныя цацкі – разнастайныя: жывёлы, птушкі, людзі. Майстар спачатку выбірае гліну, потым лепіць фігурку, сушыць яе, апальвае ў печы, размалёўвае.Дзіця возьме такую цацку і адразу прымае яе ў сваю гульню. І мы таксама зараз пагуляем.

В.  Жыў ды быў Певунок,

          Ён на печы спаць не мог.

          Вельм  ранаўставаў,

          Меў ён вельмі многа спраў.                              

         Певень. Разам з сонейкам устаю,

         Песню звонкую пяю.

         Усе, усе, усе ў хляве ўставайце

         Ды да працы прыступайце.

         Кураняты.  Дзякуй, Пеця-певунок,

         Што падняцца дапамог.

         Гусачкі. Га-га-га-га-га-га,

         Уставацьнам усім пара.

         Будзем травачку шчыпаць,

         Сваіх дзетак частаваць.

         Кароўка.  Мне таксама трэба ў поле

         Хуценька ісці,

         Дзеткам нашай гаспадыні

         Малачка несці.

         Парсючок. Ну чаго ты гарлапаніш?

         Паспаць хочацца яшчэ.

         Есці мне і маім дзецям

         Гаспадыня вунь нясе.

         В. Пеўнік так расхваляваўся

         І да парсючка падаўся,

         Пра сяброўства расказаў

         І параду яму даў. 

         Пеўнік. Пра ляноцтва забывай,

         І да працы ўставай.

         Толькі той, хто любіць працу,

         Сябрам нашым можа звацца.

         В. Вось які цудоўны спектакль, дзеці, атрымаўся. А дапамаглі нам у гэтым... (Гліняныя цацкі). З глінянымі цацкамі трэба гуляць асцярожна. Таму што рабіць іх складана. Вось паглядзіце, як майстры працуюць. (Дзеці разглядываюць фотаздымкі). Гэта сапраўдная беларускае мастацтва. Дзеці, глядзіце, які цудоўны куфар ёсць у бабулі! (Дзеці заглядываюць куфар, бачаць драўляныя цацкі). Як вы думаеце, чым яны адрозніваюца ад драўляных? Дрэва  - матэрыял цверды, моцны. Майстры выпільваюць з дрэва пташак, якія, напрыклад, падвешваюць над калыскай ці пад столлю. Драўляныя цацкі могуць рухацца як быццам сапраўдныя. Зараз мы з вамі пагуляем ў гульню “На дудзе Мікіта грае”.  

         А вось гэта льняныя цацкі. Якія яны? Паглядзіце, як трымаюцца ў лялькі рукі, зробленыя з мяккага валакна: майстар туга сціснуў лён ў пучок і змазаў клеем. Доўгая спадніца ўпрыгожана тасьмой з беларускім узорам. Дзеці, можа цацкі стаміліся і хочуць ў свае хаткі? Давайце возьмем па адной і аднясём ў іх хаткі.

         Гульня “Чаму сюды прынёс гэтую цацку?” (у драўлянай хатцы жыве драўляная цацка і г.д.)

         (Вяртаецца бабуля з поўным кошыкам цацак.)       

         Бабуля. Добры дзень, мае даражэнькія! Прабачце, калі ласка, затрымалася я на кірмашы. А што вы тут без мяне робіце?

         Дзеці. цацкі разглядаем.

         Бабуля. А якія вам больш спадабаліся?

          Дзеці. Усе!

         В. Мы нават цацкі ў іх хаткі размясцілі.

         Бабуля. Дзеткі, я на кірмаш ездзіла за падарункамі для вас. Вось паглядзіце, якія цацкі-свісцёлкі здабыла. Заўсёды на Беларусі яны былі любімай дзіцячай забавай. Сёння дзе-нідзе яшчэ працуюць майстры, якія робяць такія цацкі. У большасці – у выглядзе жывёл і птушак. (Паказвае, дзеці называюць.) Гэтыя жывёлы і птушкі даюць моц чалавеку. А калі з імі гуляюць дзеці, бацькі свішчуць на іх, і малыя не хварэюць, свісцёлкі ад ганяюць злых духаў. Я вам іх дару для таго, каб вы з імі гулялі і ніколі не хварэлі. Ну а зараз разам паспяваем і пасвішчам. (Дзеці выконваюць песню “Гусачок”.)

         В. Дзякуй, бабуля, за цацкі-свісцёлкі. Але нам трэба вяртацца. Да пабачэння!

Коплексны занятак па маляванню, аплікацыі, ўспрыманню мастацкага слова ў малодшай групе “Першы снег”

Праграмныя задачы: выклікаць жаданне выконваць малюнак з   дапамогай тампона;

практыкаваць у раскладванні і наклейванні гатовых форм на супольным лісце паперы;             

 выклікаць эмацыянальны водгук на успрыманне літаратурных фрагментаў.

Матэрыялы і абсталяванне:

1. Ліст паперы зафарбаваны у карычневы колер (лясныя палянкі), ліст картона ў выглядзе ваконнай рамы з цемным “шклом”.

2. Белая гуашь, тампоны, анучкі.

3. Прыгожая каробачка з наборам сняжынак для наклейвання і для гульні.

4. Клей, пэндзлікі, кашолка з 3-5 рознакаляровымі клубочкамі, пасярод якіх адзін - белы.

5. Некалькі ёлак для імітацыі лясной палянкі, касцюм для Зімушкі- зімы.

6. Падбор урыўкаў вершаў пра зіму.

Арганізацыя і методыка правядзення занятку:

1. Стварэнне гульнёвых зон у розных месцах групавога пакою: размясціць “палянкі”, побач з каторымі ставяцца елачкі, пад адной з іх паставіць падносы з фарбамі і тампонамі, у процілеглым баку замацаваць на сцяне вакно па двух баках якога падрыхтаваны баначкі з клеем, пэндзлікі, анучкі.

2. У суседнім памяшканні падрыхтавана Зімушка-зіма.

Першая частка. Стварэнне гульнёвай сітуацыі.

Пад музыку, танцуючы, з’яўляецца Зімушка. Яна падзывае да сябе дзяцей, знаеміцца з імі, прапануе разгледзіць яе ўбор, удакладняе яго колер, потым звяртае ўвагу на вакно, пытае ў дзяцей, што яны бачуць там, удакладняецца, што на дахах дамоў, на зямлі ляжыць снег, што стала халадней, таму што прыйшла зіма.

Зімушка чытае верш пра зіму:        

Закружыліся сняжынкі

         Нізка-нізка над зямлей

         Ціха лётаюць пушынкі

Незлічоннай чарадой      

Зімушка прапануе пагуляць з ёй, каб трошкі пагрэцца, толькі адразу дзеці павінны сціснуць рукі ў  кулачкі, уявіць, што трымаюць жменю снега і сказаць, што яны адчулі, холад ці цяпло. Пад музыку дзеці кружацца, пляскаюць у далоні.

Зіімушка паведамляе, што ў яе яшчэ шмат работы, яшчэ не ўсюды выпаў снег, просіць дзяцей дапамагчы ёй і запрашае ў зімовы лес.

Другая частка. Падарожжа ў зімовы лес.

Зімушка прапануе з кошыка з клубочкамі выбраць яе клубочак, які будзе паказваць ім дарогу (белы). Дзеці трапляюць на палянку, пад ёлачкамі знаходзяць фарбы і тампоны і разам з Зімушкай малююць розныя сняжынкі на палянках. Зімушка выказвае падзяку дзецям, кажа, што палянка стала прыгожай, зімовай.

Клубочак коціцца далей і прыводзіць дзяцей да картоннага вакна. Зімушка расказвае пра тое, што ўкрываць зямлю бліскучым снегам ёй дапамагае дзядуля Мароз. Ен, як сапраўдны чараўнік, можа ператварыць ваконнае шкло ў прыгожыя снежныя карціны з маленькіх і вялікіх сняжынак. Давайце, дапаможам яму. Зімушка паказвае каробачку са сняжынкамі, і дзеці, намазваючы толькі сярэдзінкі выразак, упрыгожваюць імі “вокны”, самастойна выбіраючы месца для наклейвання.

Зімушка звяртае ўвагу на тое, як прыгожа стала навокал, усюды снег, сняжынкі, зусім, як сапраўдныя. Чытае верш:

         Закружыліся сняжынкі

         Б’юць ціхутка па акне

         Быццам новыя сцяжынкі

         Пракладаць завуць мяне.

Трэцяя частка. Закружыліся сняжынкі.

Зімушка раздае дзецям сняжынкі на нітачках - падарунак ад дзядулі Мароза. Пад мелодыю ўсе кружацца, лётаюць, прысядаюць, гуляюць са сняжынкамі. Кружачыся сярод дзяцей Зімушка- зіма незаўважліва знікае.